روشهای ارگونومی: ارزیابی، بهبود وضعیت کاری
در این مقاله، سه روش اصلی ارگونومی به عنوان یک علم مبتنی بر مطالعه و تطبیق کار با انسان، به شرح دقیق مورد بررسی قرار گرفته است. این روشها شامل روش REBA، روش RULA و روش ROSA میباشند. هر یک از این روشها، با توجه به ماهیت و ضرورتهای ارگونومی در محیط کار، به ارزیابی و بهبود شرایط کاری انسانمحور میپردازند.
مقدمه:
ارگونومی یک علم مهم است که به تطبیق نیازهای انسان با محیط کار و زندگی میپردازد. هدف این علم ایجاد شرایط محیطی مطلوب است که انسان را به جای اینکه خود را با آن سازگار کند، محیط را برای سازگاری انسان آماده میکند.
روش REBA:
روش REBA یک روش جدید در ارزیابی وضعیت پوزیشن بدن است که با تحلیل عمیق بدن انسان و رفتارهایش، به بهبود شرایط محیط کار میپردازد. این روش امکان ارزیابی وضعیت بدنی فرد در حین کار را فراهم میکند و اقدامات اصلاحی را مشخص میکند. با استفاده از این روش، نقاط ضعف در وضعیت پوزیشن بدنی شناسایی و اقداماتی جهت بهبود شرایط کاری انجام میشود.
این روش عواملی از جمله زاویه بدن، اعمال نیرو، وضعیت بازوها و سایر بخشهای بدن را در نظر میگیرد و بر اساس آنها، سطح خطر و اقدامات اصلاحی را مشخص میکند.با استفاده از این روش، میتوان نقاط ضعف در وضعیت پوزیشن بدنی را شناسایی و اقداماتی جهت بهبود شرایط کاری انجام داد. این امر بهبود عملکرد، رفاه و بهداشت کارکنان را تضمین میکند، که از نظر اقتصادی و انسانی بسیار حیاتی است.
روش RULA:
روش RULA برای ارزیابی سریع عوامل خطر اختلالات اسکلتی-عضلانی در اندامهای فوقانی استفاده میشود. این روش به اندازهگیری ریسک اختلالات اسکلتی-عضلانی و ارزیابی فشارهای وارده به سیستم اسکلتی-عضلانی قبل و بعد از مداخلات مداخلهای میپردازد. همچنین، این روش به ارزیابی ابزار و تجهیزات و آموزش به کارگران درباره خطرات اسکلتی-عضلانی میپردازد.
این روش در سال ۱۹۹۳ توسط دکتر مک آتنمی و کورلت ارگونومیستهای دانشگاه ناتینگهام انگلستان تدوین شد.. از مزایای این روش میتوان به اندازهگیری ریسک اختلالات اسکلتی-عضلانی، ارزیابی فشارهای وارده به سیستم اسکلتی-عضلانی قبل و بعد از مداخلات مداخلهای،ارزیابی ابزار و تجهیزات.،آموزش به کارگران درباره خطرات اسکلتی-عضلانی اشاره می شود.
روش ROSA:
این روش برای ارزیابی وظایفی است که بیشتر از اندامهای فوقانی و وظایفی که حرکت کمی دارند مناسب است. اما برای وظایفی که حمل دستی بار دارند یا حرکات کل بدن دارند، مناسب نیست.این روش به امتیازهایی برای ارزیابی وضعیت بازوها، مچ دست، گردن و تنه میپردازد. اما نقاط ضعفی مانند نبودن در نظر گرفتن عوامل زمانی و ارتعاش، و عدم در نظر گرفتن تمامی وظایف و چرخههای کاری وجود دارد.روش RULA دارای سادگی کاربری و نرمافزارهای مرتبط است، اما روایی و پایایی آن میتواند متغیر باشد.
در این روش، به موضوعات مهمی چون بیماریهای ناشی از شرایط کاری، اختلالات اسکلتی-عضلانی و ارگونومی پرداخته شده است. این بیماریها به دلیل تماس با عوامل مختلف از جمله فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی، زیستی و روانی در محیط کار ایجاد میشوند. مهمترین نکته این است که این بیماریها را باید براساس عواملی که آنها را ایجاد میکنند، طبقهبندی کرد.روش ROSA که یک روش نوین برای ارزیابی خطرات اختلالات اسکلتی-عضلانی در محیطهای اداری و کار با کامپیوتر است، مورد بررسی قرار گرفته است. این روش امکان ارزیابی نحوه قرارگیری بدن افراد و ارائه پیشنهادات بهبود فراهم میکند.
نکات قوت این روش شامل در نظر گرفتن تأثیر وضعیت طراحی تجهیزات اداری، در نظر گرفتن زمان استفاده از تجهیزات و ارائه نتایج کمی و پیشنهادات عملی برای بهبود است. همچنین، محدودیتهایی مانند ناتوانی در تنظیم برخی موارد در امتیازدهی وجود دارد.
نتیجهگیری:
استفاده از روشهای ارگونومی مانند REBA، RULA و ROSA، ضروری است زیرا این روشها با توجه به نیازها و مشکلات مختلف محیط کار، امکان ارزیابی دقیق و ارائه پیشنهادات کاربردی را فراهم میکنند. این اقدامات، منجر به بهبود عملکرد، رفاه و بهداشت کارکنان میشود که از نظر اقتصادی و انسانی بسیار حیاتی است.