استاندارد ماسک ایمنی:
به نظر می‌رسد تمرکز بر رتبه‌بندی ماسک‌های تنفسی یک موضوع کم اهمیت و بی‌رنگ به نظر می‌رسد، اما در واقعیت، این موضوع از اهمیت بالایی برخوردار است. آیا فکر می‌کنید همه ماسک‌های تنفسی یکسان هستند؟ خیر، اصلاً. زمانی که به دنبال محافظت خود در برابر ذرات و عوامل خطرناک هستید، بیشتر از آنچه که فکر می‌کنید میان ماسک‌های مختلف می‌توان تفاوت زیادی را متوجه شد. اما حالا می‌خواهیم عمیق‌تر و دقیق‌تر وارد جزئیات شویم. آیا تا کنون سوالی برای شما پیش آمده که چرا برخی ماسک‌ها از سایر ماسک ها عملکرد بهتری دارند؟ آیا مهم است که یک ماسک دارای چه تاییده ای است؟
در این متن، قصد داریم به بررسی این مسائل بپردازیم تا شما بتوانید تصمیم بهتری در مورد خرید ماسک تنفسی خودتان بگیرید. در حال حاضر، یکی از شناخته شده‌ترین و پراهمیت‌ترین استانداردهای رتبه‌بندی، سیستم NIOSH است که ماسک‌های N95 ،N99 و N100 را تأیید می‌کند. این استانداردها توسط موسسه ملی ایمنی و بهداشت شغلی آمریکا تعیین شده‌اند، اما این تنها یک قسمت از داستان است. علاوه بر استانداردهای NIOSH، سیستم‌های رتبه‌بندی R و P نیز توسط این موسسه تأیید میشوند، اما این نیز هنوز بخشی از پیچیدگی های موجود در این حوزه است. زیرا علاوه بر سیستم‌های آمریکایی، سیستم‌های رتبه‌بندی دیگری نیز وجود دارند که شامل موارد زیر می باشد:
- EN استانداردهای اروپایی
- KF سیستم‌های استاندارد کره‌ای
- رتبه‌بندی استاندارد KN و KP چینی
- رتبه‌بندی استاندارد PFF برزیل
- استانداردهای نیوزیلند و رتبه‌بندی P استرالیا
- DS سیستم استاندارد ژاپنی
به طور خلاصه، استانداردهای NIOSH و EN به عنوان دو استاندارد اصلی و رایج برای ماسک‌های تنفسی محسوب میشوند. اغلب سیستم‌های رتبه‌بندی نیز بر اساس این دو استاندارد طراحی شده یا به طور مشخص از آنها الهام گرفته‌اند. این تفاوت‌ها و اندازه‌گیری‌های متفاوت در استانداردها، گاهی می‌تواند برای مصرف‌کننده گیج‌کننده باشد، اما با درک عمیق‌تر از این موضوعات، شما قادر خواهید بود تا بهترین تصمیم را در خرید ماسک تنفسی برای نیازهای خود بگیرید.
سیستم رتبه بندی ماسک NIOSH:
در دنیای پیچیده‌ی ماسک‌های تنفسی، استانداردهای مختلفی برای تصویب ماسک‌ها وجود دارد. به عنوان مثال، یکی از مهم‌ترین استانداردها، استاندارد NIOSH است که ماسک‌های N95، N99 و N100 را تأیید می‌کند. این ماسک‌ها با اعدادی مانند N95، R95 و P100 شناخته میشوند. عدد مشخص شده بر روی ماسک‌ها نشان‌دهنده کارایی فیلتراسیون آنهاست، به عنوان مثال، ماسک N95 می‌تواند حداقل 95 درصد از ذرات 0.3 میکرونی را متوقف کند.
اما باید توجه داشت که علامت (N، R یا P) معمولاً بی‌ربط است و تنها به اعداد توجه کنید. همچنین، مهم است که تفاوت بین ماسک‌های N، R و P را بدانید؛ به عنوان مثال، ماسک‌های رتبه N مقاومتی در برابر روغن ندارند درحالی که ماسک‌های رتبه P بسیار مقاوم به روغن هستند و R مقاومت اندکی در برابر ذرات روغن می باشد.
سیستم رتبه بندی EN:
استانداردهای ماسک‌های تنفسی، به ویژه ماسک‌های نیم صورت (Filtering half masks)، طبق استاندارد اروپایی EN149 شناخته میشوند که به عنوان FFP یا (Filtering face pieces) است. این ماسک ها به سه دسته FFP1، FFP2 و FFP3 طبقه‌بندی میشوند که به ترتیب راندمان فیلتراسیون 80٪، 94٪ و 99٪ است. این ماسک‌ها با رتبه EN، به نحوی مشابه ماسک‌های دارای گواهی NIOSH عمل می‌کنند. به‌جز برای ماسک‌های FFP1 که عملکرد پایین‌تری دارند. ماسک‌های این استاندارد دارای محافظتی در برابر ذرات جامد، آئروسل‌های غیر فرَار، ذرات آئروسل روغنی می باشند و باید الزامات عملکرد فیلتراسیون جامد و مایع را رعایت کنند.
در استاندارد EN 149: 2001 + A1: 2009، ماسک‌ها یکبار مصرف بوده (غیر قابل استفاده مجدد) با نشان NR و قابل استفاده مجدد با نشان R تقسیم شده‌اند. آزمون‌های انجام شده برای بررسی ماسک‌ها شامل نفوذ فیلتر، تماس طولانی، اشتعال پذیری، مقاومت تنفسی، مجموع نشت درونی TIL است. یکی از تفاوت‌های مهم بین استانداردهای EN اروپایی و سیستم‌های رتبه بندی ماسک آمریکایی، آزمون‌های TIL (نشت کامل به داخل) است که بر روی افراد انسانی انجام می‌شود و هر ماسک باید نشتی کمتر از 8٪ را نشان دهد.
استاندارد KN و KP:
در چین، دو استاندارد اصلی برای ماسک‌ها وجود دارد که به عنوان KN و KP شناخته میشوند. این دو استاندارد توسط سازمان‌ها و نهادهای مختلف در چین تعیین شده‌اند و ویژگی‌ها و عملکردهایی را که یک ماسک برای حفاظت از افراد باید داشته باشد، مشخص می‌کنند. رتبه‌بندی‌های KN و KP بر اساس عملکرد ماسک‌ها در جلوگیری از ذرات معلق در هوا (PM) و میکروب‌ها است.
استاندارد KN برای ماسک‌هایی طراحی شده است که در برابر ذرات معلق در هوا با اندازه 0.3 میکرومتر یا بیشتر (PM0.3) موثر هستند. این ماسک‌ها دارای دو سطح KN95 و KN90 می باشند که به ترتیب حداقل 95% و 90% از ذرات PM 0.3 را فیلتر می‌کنند. درحالی که استاندارد KP برای ماسک‌هایی طراحی شده است که در برابر ذرات معلق در هوا با اندازه 0.1 میکرومتر یا بیشتر (PM 0.1) موثر هستند.
ماسک‌های KP دارای دو سطح KP95 و KP90 هستند که به ترتیب حداقل 95% و 90% از ذرات PM 0.1 را فیلتر می‌کنند.به طور کلی، ماسک‌های KN و KP به عنوان ابزارهای حفاظتی موثر در برابر بیماری‌های واگیردار شناخته میشوند، اما باید توجه داشت که برخی از ماسک‌های تقلبی نیز در بازار وجود دارند که ممکن است عملکرد مطلوبی نداشته باشند.
رتبه‌بندی KF:
در این سیستم، ماسک‌هایی با رتبه KF به 2 دو دسته تقسیم بندی میشوند که در دسته اول برای استفاده در مشاغل سخت و در کلاس‌های ویژه با 99٪ فیلتراسیون طراحی شده‌اند و در دسته دوم از این ماسک از کلاس1 با فیلتراسیون 94٪ معادل ماسک‌های N95 و FFP2 هستند. مهم‌ترین نکته این است که ماسک‌های KF94 بسیار شبیه به ماسک‌های درجه 1 هستند. هر دو نیاز به فیلتراسیون بیشتر از 94٪ دارند، اما ماسک‌های کلاس 1 باید الزامات مقاومت تنفسی سخت‌تری را نیز برآورده کنند.
استانداردها و الزاماتی که ماسک‌ها باید پیروی کنند نیز متفاوت است. ماسک‌های رده KF به سه سطح مختلف KF80، KF94 و KF99 تقسیم میشوند که عدد نشان‌دهنده میزان فیلتراسیون ذرات است. برای مثال، ماسک KF80 هشتاد درصد ذرات را در MPPS فیلتر می‌کند. در اینجا برخی تشابهات با سیستم‌های رتبه‌بندی ماسک دیگر هم مشاهده می‌شود؛ به عنوان مثال، ماسک KF94 با ماسک FFP2 مشابه عمل می‌کند. همچنین، الزامات افت فشار و دبی تعیین شده توسط هر دو استاندارد MFDS و KMOEL یکسان است.
استانداردهای استرالیا و نیوزلند:
این رتبه‌بندی شامل سه سطح مختلف P1، P2 و P3 است، هر کدام نشان‌دهنده توانایی ماسک در فیلتر کردن ذرات هستند.در سطح اول یا P1، ماسک‌ها برای فیلتر کردن ذرات تولید شده به صورت مکانیکی مانند سیلیس و گرد و غبار مناسب هستند. در سطح دوم یا P2، این ماسک‌ها برای فیلتر کردن ذرات تولید شده به صورت مکانیکی و حرارتی مانند دود جوش و دود فلز مناسب هستند. در سطح سوم یا P3، ماسک‌ها برای فیلتر کردن تمام ذراتی که به حفاظت بالا نیاز دارند، استفاده میشوند.
به طور مشابه با سیستم رتبه‌بندی ماسک اروپایی EN، ماسک‌های P1 میزان 80 درصد ذرات را فیلتر می‌کنند، ماسک‌های P2 به میزان 94 درصد ذرات را فیلتر می‌کنند و ماسک‌های P3 قادر به فیلتر کردن بیش از 99.95 درصد ذرات هستند. اما باید توجه داشت که تنها ماسک‌های تمام صورت یا همان فول‌فیس با این رتبه‌بندی دسترسی‌پذیر هستند.
استاندارد 6138 ایران:
این استاندارد به منظور استفاده از ماسک‌های یکبار مصرف در محیط‌های پزشکی، به ویژه در اتاق‌های عمل و مراکز بهداشتی و درمانی، به منظور کاهش انتقال آلودگی بین کادر درمانی و بیماران تعریف شده است. البته، استاندارد 6138 برای ماسک‌هایی که نیاز به حفاظت تنفسی با ریسک بالا برای جلوگیری از انتقال عفونت از طریق هوا دارند، مناسب نیست.
استاندارد ژاپن (DS):
یکی از استانداردهای ساخت ماسک های تنفسی، استاندارد DS (اعلان JMHLW 214، 2018 ژاپن) است. این استاندارد تقریباً شبیه استاندارد N95 است. برای توانایی فیلتر کردن ذرات خیلی ریز غبار بسیار کاربردی است . اما نتیج آزمون ها نشان میدهد که استاندارد N95 رتبه بالاتری را نسبت به این استاندارد دارا است.